…żeby nie powiedzieć: nie wolno! Choć – co przykre – mówi się o tym w kościołach niezwykle rzadko, Oktawa Wielkanocy znosi wszystkie posty. Od Niedzieli Zmartwychwstania do Niedzieli Miłosierdzia przeżywamy osiem dni z rzędu, można rzec, w randze uroczystości. Są to dni tak wielkiej radości, że poszczenie w tym czasie byłoby poważnym nadużyciem i zaprzeczeniem ich charakteru. Tak więc jutro kiełbaskę i szyneczkę spożywajmy do woli!
O tym, że Oktawa Wielkanocy znosi post piątkowy pisałem już przed dwoma laty. Wtedy jednak zrobiłem to nieco za późno, a pod wpisem pojawił się m.in. komentarz: „cholera szkoda, że dopiero teraz to przeczytałem jak juz obiad gotowy :(” Mam nadzieję, że tym razem Salonowicze-katolicy zdąży trafić na ten tekst zawczasu.
Nie mówię: „w piątek w Oktawie Wielkanocy wolno nie pościć”, ale mówię: „w piątek w Oktawie Wielkanocy nie wolno pościć”. Skoro stawiam sprawę aż tak mocno, muszę się z tego wytłumaczyć. Wydaje mi się, że wystarczy przedstawić tutaj dwa powody.
**************
Po pierwsze krótko wyjaśnijmy, czym jest oktawa oraz spójrzmy do Tabeli pierwszeństwa dni liturgicznych. Przed dwoma laty, tak charakteryzowałem tę rzeczywistość: Oktawa w rozumieniu kościelnym to przedłużenie świętowania Uroczystości do okresu ośmiu dni. Oktawa to – jak mówią dokumenty – „jeden wielki dzień świąteczny”. Odnosząc to do aktualnie przeżywanych przez nas dni, przez całe osiem dni, codziennie przeżywamy Wielkanoc (warto w tym kontekście zajrzeć do Liturgii, która permanentnie mówi nam o zmartwychwstaniu Chrystusa, a w modlitwie dnia w Modlitwie Eucharystycznej celebrans codziennie powtarza słowa: „stajemy przed Tobą i zjednoczeni z całym Kościołem uroczyście obchodzimy święty dzień Zmartwychwstania naszego Pana, Jezusa Chrystusa”).
Czym jest natomiast Tabela pierwszeństwa dni liturgicznych? Otóż ustala ona liturgiczną hierarchię poszczególnych dni roku liturgicznego. Warto zaznaczyć, że ta hierarchia nie ma nic wspólnego z tym, w które dni trzeba być na mszy świętej – to regulują inne dokumenty. Jednak ta hierarchia pozwala np. gdy dwa liturgiczne wydarzenia przypadłyby tego samego dnia, szybko rozstrzygnąć, które należy obchodzić, a które zostanie przeniesione na najbliższy „wolny dzień” lub w ogóle w danym roku opuszczone.
Proszę spojrzeć na samą górę tabeli pierwszeństwa. Oktawę Wielkanocy pogrubiam:
1. Paschalne Triduum Męki i Zmartwychwstania Pańskiego.
2. Narodzenie Pańskie, Objawienie, Wniebowstąpienie i Zesłanie Ducha Świętego. Niedziele Adwentu, Wielkiego Postu, Okresu Wielkanocnego, Środa Popielcowa. Dni Wielkiego Tygodnia od poniedziałku do czwartku włącznie. Dni w Oktawie Wielkanocy.
3. Uroczystości Pańskie, Najświętszej Maryi Panny oraz świętych umieszczone w kalendarzu ogólnym. Wspomnienie wszystkich wiernych zmarłych.
Dla porównania np. Niedziele okresu Narodzenia Pańskiego i Okresu Zwykłego znajdują się dopiero w części II, pkt. 6, a Dni w oktawie Narodzenia Pańskiego w punkcie 9. Ciekawostką jest fakt, że piszemy zawsze Oktawa Wielkanocy, ale oktawa Narodzenia Pańskiego – także w pisowni Kościół nie pozostawia złudzeń, jak wielka jest różnica w randze obu okresów.
Rzecz jasna sam fakt, że Dni w Oktawie Wielkanocy znajdują się tak wysoko w tabeli pierwszeństwa nie jest żadnym argumentem za tym, że nie wolno w ich czasie pościć, bo obok znajdują się Środa Popielcowa (w którą post ścisły jest obowiązkowy) oraz dni pierwszej części Wielkiego Tygodnia. Ale tabela ukazuje, jak ważne są to dni. Specjalnie przytoczyłem również punkt 3, dzięki któremu widać, że Dni w Oktawie Wielkanocy mają wyższą rangę w Liturgii niż Uroczystości, np. Zwiastowanie NMP, które bywa nieraz przenoszone na poniedziałek po zakończeniu Oktawy Wielkanocnej a nawet niż Uroczystość Ciała i Krwi Pańskiej (popularne Boże Ciało), które jako niewymienione osobno zawiera się w punkcie 3.
Biorąc pod uwagę zarówno rangę tych dni, jak i najbardziej radosny charakter Uroczystości Zmartwychwstania Pańskiego w całym roku liturgicznym, staje się jasne, że niestosowność poszczenia w piątek w Oktawie może być porównywana wyłącznie z nietaktem, jakim byłoby poszczenie 25 grudnia, gdyby Narodzenie Pańskie (dokładnie to samo miejsce w tabeli pierwszeństwa) przypadło w piątek.
Jeśli więc nie mieliśmy kłopotu, by nie pościć trzy tygodnie temu w Uroczystość Świętego Józefa, to tym bardziej nie wolno nam – katolikom pościć w tygodniu najbardziej radosnym w całym roku liturgicznym. Tej radości nic nie może nam zakłócać. Apropos księży: jeśli często mówią o tym, że dana Uroczystość znosi post piątkowy, tym bardziej powinni podkreślać, że taką właściwość ma przede wszystkim Oktawa Wielkanocna.
**************
Jeśli ktoś nadal nie jest przekonany, że poszczenie w jutrzejszy dzień (piszę „dzień”, bo liturgicznie rzecz biorąc nie jest to piątek, tylko Oktawa, czyli uroczystość) jest poważnym nadużyciem i wyrazem niezrozumienia liturgii i ogólnie swojej wiary (nie mówię o sytuacji, gdy ktoś „zapomniał nie-pościć”, tylko o takiej, gdy ktoś pości z premedytacją), chcę zaproponować jeszcze argument biblijny, bo te często wyjątkowo trafiają do ludzi początku XXI w.
Na początek króciutki znany cytat z Księgi Koheleta:
Wszystko ma swój czas,
i jest wyznaczona godzina
na wszystkie sprawy pod niebem:
[Jest] czas płaczu i czas śmiechu,
czas zawodzenia i czas pląsów. (Koh 3, 1. 4)
Dla mnie jednak bardziej wymowny w tym kontekście jest ewangeliczny fragment, który moim zdaniem świetnie pasuje do omawianej kwestii:
Uczniowie Jana i faryzeusze mieli właśnie post. Przyszli więc do Niego i pytali: «Dlaczego uczniowie Jana i uczniowie faryzeuszów poszczą, a Twoi uczniowie nie poszczą?» Jezus im odpowiedział: «Czy goście weselni mogą pościć, dopóki pan młody jest z nimi? Nie mogą pościć, jak długo pana młodego mają u siebie. Lecz przyjdzie czas, kiedy zabiorą im pana młodego, a wtedy, w ów dzień, będą pościć (Mk 2, 18-20).
Czyż Oktawa Wielkanocy nie jest szczególnym czasem, gdy cieszymy się z obecności wśród nas Chrystusa? Czy radość przedłużonego do tygodnia dnia świątecznego może nam pozwolić na jakiekolwiek posty i umartwienia?
Komentarze